Sensibiliseren
Al enige tijd merk ik dat ik worstel met het woord 'sensibiliseren'. Het woord sensibiliseren maakt mijns inziens zichtbaar hoe lastig het is te verwoorden wat er tussen mensen die samenwerken en samen besluiten nemen gebeurt of kan gebeuren.
Het woord werd het afgelopen jaar gebruikt in relatie tot 'tot rede brengen', 'temmen' , 'druk uitoefenen', en zelfs 'iemand een mes in de rug steken'. Het woord is - heb ik ergens gelezen - te herleiden naar twee verschillende talen. "Het is uit het Frans overgenomen: 'sensible' en betekent ergens gevoelig voor maken. Ook wordt het geassocieerd met Engelse uitdrukkingen zoals 'being sensible' en 'to bring someone to their senses'.
Als je er van uit gaat dat mensen bewust handelen, krijgt het woord een andere betekenis dan wanneer je er van uit gaat dat veel ook 'voorbewust' ofwel op een routinematige manier gebeurt.
Als het sensibiliseren bewust gebeurt betekent het woord dat je bewust druk op iemand uitoefent. Dit kan je doen omdat je overtuigd bent van je eigen gelijk. Het sensibiliseren is dan logisch. Je probeert iemand via argumenten gevoelig te maken voor jouw manier van denken. Dit houdt wel in dat je niet open staat voor het idee dat jouw manier van kijken misschien niet de enige juiste is. Succesvolle leiders kunnen denken dat ‘de ander overtuigen’ onderdeel uitmaakt van hun taak, hun positie of kwaliteit. Overtuigingskracht en visie worden tenslotte vaak gezien als een kwaliteit van een leider. Deze leiders en volgers gaan dan echter dan dus voorbij aan de mogelijkheid dat de leiders géén gelijk hebben en dat goed luisteren naar andersdenkenden - voordat een besluit genomen wordt- meer oplevert. Nu de wereld steeds complexer en diverser wordt , denk ik dat het steeds belangrijker wordt dat de leider op zoek gaat naar zijn blinde vlek, en bewust is van hoeveel hij of zij niet weet.
Sensibiliseren kan echter ook onbewust plaatsvinden. Degene die sensibiliseert is zich er niet bezig van hoe de ander hem ziet en is ook niet druk met gelijk krijgen maar door zijn gepercipieerde status of de wijze waarop hij of zij praat, voelt de ander druk en past zich aan. Hij laat zich sensibiliseren. Ook het laten sensibiliseren vindt mogelijk onbewust plaats maar als hij of zij zich er wel bewust van is, zal het lastig zijn om dit bespreekbaar te maken. Het is dan ook, denk ik, de verantwoordelijkheid van mensen die macht hebben, om zich altijd bewust te zijn van dit risico en dus actief de anderen te stimuleren om hen tegen te spreken, kritisch te zijn.
Sensibiliseren kan echter ook onbewust plaatsvinden als twee gelijkwaardige personen die in een soort van dans hun manier van denken aan elkaar aanpassen en op die manier onbewust 'een bubble creëren'. Het risico is dat deze twee mensen teveel een eiland worden en een conflict creëren met de buitenwereld. Ook voor hen geldt dat het belangrijk is om te blijven luisteren naar signalen in de buitenwereld.
